بررسی تأثیر پرتودرمانی ناحیه سر و گردن بر شاخصهای بیوشیمیایی بزاق

  بررسی تا ٔ ثیر پرتودرمانی ناحیه سر و گردن بر شاخصهای بیوشیمیایی بزاق       دکتر دنیا صدری 1 - دکتر علیرضا عبدالهی2 - دکتر علی کاظمیان3 – دکتر زهرا طهرانی 4- دکتر محمدجواد خرازی فرد 5   1- دانشیار گروه آموزشی آسیب شناسی دهان و فک و صورت دانشکده دندانپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی تهران   2- استادیار گروه آموزشی آسیب شناسی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران   3- استادیار گروه آموزشی رادیولوژی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران   4- دندانپزشک   5- عضو مرکز تحقیقات دندانپزشکی و مشاور آماری دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران       چکیده   زمینه و هدف : بزاق نقش بارزی در حفظ سلامتی حفره دهان دارد. کاهش بزاق به دنبال پرتو درمانی سر و گردن می‌تواند تغییراتی در خصوصیات بیوشیمیایی بزاق ایجاد کند. هدف ازاین مطالعه، مقایسه خصوصیات بزاق قبل و بعد ازپرتو درمانی در 18 بیمار می‌باشد.   روش بررسی: در این مطالعه نیمه تجربی 18 بیمار مبتلا به انواع سرطان سر و گردن شامل 13مرد و پنج زن از لحاظ میزان جریان بزاق، ظرفیت بافری و غلظت آمیلاز، پروتئین IgM ٬ IgA ٬ IgG و آلبومین بزاق قبل و دو هفته بعد از پرتو درمانی ارزیابی شدند. روش ارزیابی آزمایشگاهی به ترتیب با استفاده از test Schirmer - Phmeter – بیورت -توربیدومتری و اسپکتروفتومتری بود. علائم دهانی ناشی از پرتو درمانی شامل (خشکی دهان، از دست رفتن حس چشایی مشکل در بلع، غذا خوردن و مشکلات تکلم) با توجه به شکایت بیماران ثبت شد. جهت تحلیل یافته‌ها از آماره ی pair t-test استفاده گردید.   یافته‌ها: تغییرات معنی‌داری در میزان جریان بزاق (8/7 ± 27/28 در مقابل (24/12 ± 94/10) میلی‌متر در پنج دقیقه، ظرفیت بافری (68/0 ± 47/6 در مقابل 52/0 ± 06/5)، آمیلاز (9/707 ± 5/2536 در مقابل 5/343 ± 23/1053) واحد بین المللی در لیتر و غلظت IgM (8/1 ± 87/0 در مقابل 07/0 ± 04/0) میلی‌گرم در دسی لیتر قبل و بعد از پرتو درمانی دیده شد. تغییر معنی‌داری در میزان IgG ، IgA ، Total protein و آلبومین دیده نشد. از لحاظ بالینی خشکی دهان، از دست رفتن حس چشایی مشکل در بلع و غذا خوردن و مشکلات تکلم به ترتیب در (100%, 100% ,3/83% و 7/16%) از بیماران دیده شد.   نتیجه‌گیری: بر پایه نتایج این مطالعه پرتو درمانی سر و گردن موجب کاهش جریان بزاق، قدرت بافری و غلظت آمیلاز و IgM می‌شود.   کلید واژه‎ها: بزاق – پرتودرمانی – آمیلاز – ظرفیت بافری- ایمونوگلوبین – جریان بزاق .   وصول مقاله: 7/6/1389 /1383 اصلاح نهایی: 10/2/1390 پذیرش مقاله: 5/4/1390 /1385   نویسنده مسئول : دکتر دنیا صدری، گروه آموزشی آسیب شناسی دهان و فک و صورت دانشکده دندانپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی تهران   e.mail:[email protected]